experimenteren met licht

Met het licht uit zie je niet zoveel, maar met licht aan is het ook maar modderen. Daarom reageerde ik op een berichtje van André Vrielink, dat hij LEDs had gevonden met een hoge lichtopbrengst voor een bescheiden stroomverbruik. Ze heten Luxeon Star-O, het zijn kleine lampjes met een dikke lens voor de led om het licht te bundelen. Ik had ze vlot binnen maar dan duurt het bij mij nog een hele tijd voordat er iets zinnigs van komt. Het eerste was een proefopstelling op een herfstavond in de achtertuin om te zien of er inderdaad zoveel licht uit kwam. Dat viel niet tegen.

Daarna heb ik een voorlopige bevestiging bedacht aan de Quest, waarbij de koplamp kan blijven zitten.

Ik heb een aluminium strip gebogen in de vorm van de letter omega, waarvan de twee uiteinden door de opening van de koplamp naar buiten steken. Op die uiteinden zitten de leds vast met tie-wraps. De “omega” wordt net als de koplamp met een elastiek op zijn plaats gehouden. Een stukje schuim zorgt ervoor dat de koplamp op zijn plaats blijft zitten. Het ziet er allemaal nogal provisorisch uit maar het werkt.
(klik op deze foto’s om te vergroten)

Voor de leds heb ik een schakeling gemaakt waarmee ik er nul, een of twee kan inschakelen. De schakeling is gemaakt op een kroonsteentje en daar zal het wel bij blijven, want het heeft weinig zin om maar één enkele led in te schakelen. De keuze valt eigenlijk altijd op beide leds.

Hoe bevalt het?

Prima! Met alleen de koplamp aan heb ik regelmatig het idee dat ik de weg niet kan volgen. Niet dat ik zo verschrikkelijk sterk ben, maar de Quest is gewoon een erg snelle fiets. Ook in de winter haal ik vrij makkelijk 40 km/u en dan komt er domweg te weinig licht uit een standaard halogeenlamp van 2,4 W.
De leds geven een diffuus licht, niet zo geconcentreerd als de lichtbundel van de halogeenlamp. Ze geven een soort ondersteunend licht. Ik zie het vlak voor me op de weg. Het is comfortabel dat ook de berm een beetje wordt beschenen zodat ik kan zien waar de weg ophoudt. Het licht van de leds schijnt ook een aardig stuk naar voren, ik zie van alles oplichten dat niet in de bundel van de koplamp valt.
Ik wil niet de indruk wekken dat ik met een reuze schijnwerper rijd, zoveel licht geven ze nou ook weer niet. Het is ook wennen aan het soort licht. Als je wel eens met een led-hoofdlamje hebt rondgelopen weet je wat ik bedoel.

Meer en beter?

Een paar weken later las ik over andere lenzen voor Luxeon-leds, die een smallere lichtbundel geven. De hoek is afhankelijk van de golflengte van het licht. Volgens de specificatie is de lichtbundel 6°. maar voor wit licht komt dit uit op 10°. Ik heb er twee besteld bij Diana Electronic Systems in Duitsland samen met twee Luxeon 1 Watt leds met “batwing” karakteristiek. De lenzen zijn een stuk dieper dan bij de Star-O en ze zitten niet aan de leds vast, dus er moest even worden geknutseld om ze aan het werk te krijgen. Er komt een mooie smalle bundel licht uit, dat is veelbelovend.
De lichten zitten nog niet op mijn fiets, daar moet ik nog iets voor bedenken.

De tests

Op het garagepleintje bij ons achter heb ik een kleine opstelling gemaakt om te zien hoe het allemaal werkt. De Quest staat vijftien flinke passen van de garagedeuren af, dat is ongeveer anderhalve seconde bij een snelheid van 35 km/u. Halverwege zit een spelend kind, dat wordt uitgebeeld door een lichtgele pluche aap.
Voor begin december 2002  is dat wetenschappelijk genoeg. De camera staat boven op de Quest.

De tweede (eigenlijk derde*) sessie is gemaakt in november 2003 met een heleboel verschillende lampen.

• een halogeen fietskoplamp
• een Cateye Opticube fietslamp met 5 leds
• een 12 Volt spotje met 8 leds 
• een 5 Watt (huishoud)halogeenspot van 35 mm
• een Petzl koplampje (voor op mijn eigen kop)
• een combinatie van vier Luxeon 1 Watt leds met lenzen – 2 met een hoek van 6 graden en 2 met een hoek van 10 graden

(*) De “eerste tweede” sessie was niet zo goed gelukt en is vervangen.

De eerste test

De tweede test

Hoe gaat dit verder? Misschien maak ik een schakeling waarbij ik kan kiezen tussen zuinig – met alleen het spotje – of fel – de Luxeons.
Ook moet ik nog een armatuur verzinnen. Het past in ieder geval niet allemaal in de contour van een koplamp. Genoeg te doen in die donkere wintermaanden, maar zijn ze lang genoeg? Ik ben bang dat mijn lamp tegen de lente “al” klaar is.